بررسی رویکردهای عقلی و نقلی به قیام اباعبدالله‌الحسین (ع) / (37)- اسفند / 1386

مدرس حوزه: امام حسین (ع) با استناد به آیه 10 سوره فتح، الهی بودن بیعتش را به کوفیان تفهیم کرد.

گروه اندیشه: امام حسین (ع) با استناد به آیه «فَمَن نَّکَثَ فَإِنَّمَا یَنکُثُ عَلَى نَفْسِهِ» به اهل کوفه و همه مسلمانان فهماند که پیمان بستن با پیامبر و امام معصوم (ع) در حقیقت پیمان بستن با خداست و شکستن آن، نقض عهد الهی است و عواقب وخیمی در پی دارد.

پیش از این پنج بخش از گفت‌وگوی خبرنگار سرویس اندیشه و علم خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) با حجت‌الاسلام «عبدالکریم پاک‌نیا» درباره پیام‌های قرآنی عاشورا تقدیم شد. در این گفت‌وگوها تلاش می‌شود تا از دریچه نورانی آیاتی از قرآن که مورد استفاده ابا عبدالله الحسین (ع) در طول قیام متعالی ایشان قرار گرفته است، به شناختی از روح این قیام دست یابیم.

در بخش‌های پیشین به اهمیت آیات متبلور در واقعه عاشورا اشاره و تاکید شد که این حرکت، استمرار حرکت انبیای الهی است و همچنان بر پایه و غایت هدایت انسان‌ها می‌چرخد. همچنین تاکید شد که قیام مشروع سالار شهیدان به مثابه اتمام حجتی برای آحاد جامعه مسلمان به شمار می‌رود.

پاک‌نیا «تسلیم شدن به قضای الهی» را به عنوان یکی از ارکان قیام امام حسین (ع) برشمرد و امام حسین (ع) را منادی باوری توحیدی دانست که بارها در پیام‌های خود، اعلان فرمود که وقتی قرار است همه افراد ذائقه موت را بچشند؛ چه بهتر که آن شهادت در راه خدا باشد.

«پاک‌نیا» یکی از تبعات عظیم این حرکت الهی را جدایی حق از باطل یا «فرقان» خواند. وی در همین رابطه جایگاه و اهمیت امامان صالح را تبیین کرده و دلدادگی مطلق به خدا را یکی از عوامل مقاومت امام حسین (ع) دانست. وی همچنین آیه استرجاع را از جمله آیات و عباراتی دانست که امام حسین (ع) به هنگام شهادت یاران باوفایش و در موارد دیگر، بارها آن را تلاوت می‌فرمود و به این ترتیب پناهندگی خود را در مواقع سخت به خداوند ابراز می‌کرد. 
قسمت پیشین را این‌جا بخوانید

اینک ششمین بخش این گفت‌وگو از خاطرتان می‌گذرد.

مدرس حوزه علمیه قم درباره پیام‌های آیه استرجاع در حماسه عاشورا گفت: امام با تکیه بر این آیه، اوج معرفت خود را در عرصه توحید ابراز کرد. این آیه واضح‌ترین شعار حق‌جویان و سالکان وادی عرفان است. آنان هرگاه با انبوه مشکلات و سختی‌ها و کمبودها و مصائب مواجه شوند با تلاوت این آیه که از عمق جانشان بر می‌آید، به دریای بی‌کران فضل و رحمت الهی پناهنده می‌شوند. تلاوت این آیه نشانگر صبر صابران و شکیبایی گرفتاران موحد در راه حق است.

«پاک‌نیا» این شیوه برخورد با شدائد و مصائب زندگی را از آموزه‌های رسول خدا(ص) دانست و گفت: این صبر را خداوند متعال به آنان آموخته است؛ چراکه «الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُم مُّصِیبَةٌ قَالُواْ إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعونَ» (کسانى که چون مصیبتى به آنان برسد مى‏گویند ما از آن خدا هستیم و به سوى او باز مى‏گردیم) «بقره، 156» و در ادامه قرآن کریم می‌فرماید: «أُولَئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَوَاتٌ مِّن رَّبِّهِمْ وَرَحْمَةٌ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ» (بر ایشان درودها و رحمتى از پروردگارشان [باد] و راه‏یافتگان [هم] خود ایشانند)، «بقره، 157».

نویسنده کتاب «آموزه‌های وحی در قصه‌های تربیتی» خاطرنشان کرد: امام حسین (ع) نیز با قرائت این آیه به هنگام مصائب نفس‌گیر و فجایع طاقت‌فرسا، به ما آموخت که به هنگام شداید و زوال نعمت‌ها محزون و ناراحت نشویم؛ چرا‌که همه نعمت‌ها و مواهب الهی حتی وجود خود ما نیز متعلق به اوست که روزی به ما هبه کرده و روز دیگر نیز بنابر مصالحی از ما می‌گیرد.

وی در ادامه افزود: دنیا خانه همیشگی برای ما نیست و ما همچون مسافری باید از آن بگذریم و همه این مشکلات زنجیروار برای کامل شدن ما در سیر به سوی مقصد نهایی است؛ همچنان‌که خود در اوج طوفان‌های سخت بلا این گونه بود. این باور وحیانی که امام به ما می‌آموزد، در کمال روح و تقویت ایمان و روحیه پایداری نقشی به سزا دارد.

مولف مقاله ی «پیام‌های قرآنی عاشورا » یکی دیگر از عبرت‌های عاشورا را «فرجام پیمان‌شکنان» خوانده و تصریح کرد: حضرت ابا عبدالله در منزلگاه «بیضه» در کنار سپاه خود برای لشگریان «حر بن‌یزید ریاحی» خطبه‌ای خواند و اهل کوفه را از عواقب تاسف‌بار پیمان‌شکنی برحذر داشت و در فرازی از آن فرمود: «نامه‌های شما به دستم رسید و فرستاده‌های شما پی‌درپی آمدند که شما با بیعت خود ما را تسلیم دشمن نمی‌کنید، اگر بر بیعت خود ثابت بمانید به رشد و کمال می‌ر‌سید. من حسین فرزند علی و فاطمه دختر رسول الله، خودم با شمایم و خاندانم با خاندان شماست، من الگو و اسوه شما هستیم اما اگر نقض پیمان کنید، قسم به جان خود این رفتار شما ناشناخته نیست، شما با پدرم، برادرم، و پسر عمم مسلم، نقض پیمان کرده‌اید، شما در کسب سعادت خطا کرده و نصیب توفیق و ایمان خود را بر باد داده‌اید»

«پاک‌نیا» اذعان کرد: آنگاه امام (ع) این آیه شریفه را تلاوت فرمودند: «... فَمَن نَّکَثَ فَإِنَّمَا یَنکُثُ عَلَى نَفْسِهِ ...» (... پس هر که پیمان‏شکنى کند تنها به زیان خود پیمان مى‏شکند ...) «فتح، 10». خداوند در این آیه به پیمان بستن و عواقب پیمان‌شکنی با پیامبر اشاره کرده و فرموده است: «ای رسول ما کسانی که با تو بیعت می‌کند، در حقیقت با خدا بیعت می‌کنند و دست خدا بالای دست آن‌هاست؛ پس هر کس پیمان‌شکنی کند، تنها به زیان خود پیمان شکسته و آن کس که نسبت به عهدی که با خدا بسته وفا کند، به زودی پاداش بزرگی به او خواهد داد.»

مدرس حوزه علمیه قم  گفت: امام در واقع با استناد به این آیه، به اهل کوفه و همه مسلمانان فهماند که پیمان بستن با پیامبر و امام معصوم (ع) در حقیقت پیمان با خداست و شکستن این پیمان نقض عهد الهی است و عواقب وخیمی در پی دارد.

این گفت‌وگو ادامه دارد ... .